Gouddelvers zoeken met Nederlandse hulp naar betere levensomstandigheden

Bron: Financieel Dagblad- 26 september 2021

De goudprijs zit al een paar jaar in de lift en bereikte vorig jaar zomer zelfs een recordhoogte. Maar de mensen die het edelmetaal in ontwikkelingslanden met de hand boven de grond halen zien vaak bitter weinig terug van hun inspanningen. Een met Nederlands geld gefinancierd project in Tanzania moet daar verandering in brengen. De Nederlandse overheid stelt een subsidie van ruim €473.000 beschikbaar, een private investeerder legt daar nog eens €350.000 bij. Ook goudhandelaar Aunexum en mobieltjesmaker Fairphone leveren een bijdrage, in de vorm van kennisoverdracht en tijd van medewerkers.

Het project past in een trend in de mijnbouwindustrie om de arbeidsomstandigheden van de zogenoemde artisanals te verbeteren. Achter deze nogal eufemistische term (artisanal betekent letterlijk ambachtelijk) gaat veel ellende schuil. Het delven van grondstoffen gebeurt in veel ontwikkelingslanden deels met de hand, door mensen die weinig alternatieve inkomstenbronnen hebben. De arbeidsomstandigheden zijn vaak beroerd en de verdiensten mager. Een berucht voorbeeld is het delven van kobalt in de Democratische Republiek Congo, waar zeer jonge kinderen de mijnen in worden gestuurd.

Giftig kwik
Ook goud wordt op veel plekken met de hand gedolven. Tegenover de grote mijnbouwbedrijven met hun graafmachines staan mensen die met minimaal gereedschap proberen om hun deel van de bodemschat naar boven te halen. Dat is een ongezonde en milieuvervuilende bezigheid, omdat de gouddelvers vaak gebruik maken van het giftige kwik om het goud uit de ertsen te krijgen.

Het werk in de met de hand gegraven mijnschachten is zwaar, de werkwijze primitief en niet erg niet efficiënt. Daardoor levert het werk een stuk minder goud op dan zou kunnen, legt projectmanager bedrijven Carla Neefs van ontwikkelingsorganisatie Solidaridad uit. ‘Uit het mijnafval valt nog veel meer goud te halen, maar daar hebben de kleinschalige mijnbouwers de middelen niet voor. Financiering voor machines en beter gereedschap ligt moeilijk, want dit is een sector met een slecht imago en een hoog risico.’

Tanzania
Solidaridad is op dit moment de problemen rond de kleinschalige mijnbouw in het Oost-Afrikaanse Tanzania in kaart aan het brengen. De bedoeling is dat de ‘ambachtelijke’ mijnbouwers trainingen krijgen en beter gereedschap. Na de inventarisatie worden de plannen eind dit jaar voorgelegd aan de Nederlandse overheid, die dan definitief groen licht moet geven voor het hele subsidiebedrag.

Het geld van de private investeerder, een Nederlandse particulier die anoniem wil blijven, is geen gift maar een lening die met rente moet worden terugbetaald. De gedachte hierachter is dat dit de mijnbouwers helpt om een beter verdienmodel te ontwikkelen en om nieuwe financiering aan te trekken. Als de lening netjes wordt terugbetaald kan dit het vertrouwen in de sector versterken en kunnen de mijnbouwers makkelijker financiering aantrekken, bijvoorbeeld bij banken. Het bedrag van de lening blijft beschikbaar voor nieuwe investeringen in de kleinschalige mijnbouw.

Aunexum en Fairphone dragen geen geld bij aan het project maar wel kennis. Aunexum is het moederbedrijf van onder andere goudhandelaar Holland Gold en Goudstandaard. Het bedrijf heeft een eigen raffinaderij waarin sloopgoud wordt omgesmolten. De kennis die daar aanwezig is kan worden gebruikt voor een methode om het goud te raffineren zonder het gebruik van kwik. Fairphone wil zo veel mogelijk ‘verantwoorde’ materialen in de eigen telefoons gebruiken en denkt mee over hoe het ‘faire’ goud uiteindelijk bij de eindgebruiker terecht kan komen.